روز جهانی کارگر یادمان شورش کارگران آمریکائی در اول ماه مه1886 در شیکاگو است که هرسال در بسیاری از کشورهای جهان جشن گرفته می‌شود.
حزب‌های کمونیست و سوسیالیست و اتحادیه‌های کارگری در بسیاری از کشورهای جهان این روز را با برگزاری تظاهرات و راهپیمائی‌های خیابانی برگزار می‌کنند. منشاء‌های روز [اول ماه] مه چه هستند؟ روزا لوکسامبورگ ایده فرخنده بکار بردن یک جشن تعطیل پرولتاری به‌عنوان وسیله‌ای برای اکتساب هشت ساعت در روز نخست در استرالیا زاده شد. کارگران آنجا در 1856 تصمیم گرفتند توقف دسته جمعی یک روز کامل کار را با جلسات و تفریحات به‌عنوان تجلی موافق با هشت ساعت در روز سازماندهی کنند. روز این جشن باید 21 آوریل می‌شد. در ابتدا، کارگران استرالیایی این را فقط برای سال 1856 در نظر داشتند. ولی این نخستین جشن چنان اثر نیرومندی بر توده‌های پرولتاری استرالیا بخشید که بر آنان به جای گذارد منجر به تهیج [آژیتاسیون] نوعی گشت که تصمیم گرفته شد جشن را هر سال تکرار کنند. در حقیقت، چه می‌توانست به کارگران شهامت و ایمان بیشتری در قدرت خودشان بدهد تا یک توقف کار توده‌ای که آنها خودشان آنرا انتخاب کرده باشند؟ چه می‌توانست شهامت بیشتری به بردگان ابدی کارخانه‌ها و کارگاه‌ها بدهد تا فراخواندن گردانهای خودشان پس ایده جشن پرولتاری بسرعت پذیرفته شد، و از استرالیا، آغاز به گسترش در دیگر کشورها کرده تا سرانجام تمام جهان پرولتاری را فتح کرد. نخستین نمونه‌ای که بدنبال کارگران استرالیایی رفتند، آمریکایی‌ها بودند. در سال 1856، آنها تصمیم گرفتند اول [ماه] مه باید روز توقف جهانی کار باشد. در این روز2000000نفر از آنها کارشان را ترک کرده و هشت ساعت در روز را طلب کردند. بعداً، تضیقات پلیسی و قانونی کارگران را سالها در تکرار تظاهراتی با اینت [وسعت] مانع شد. معهذا در سال 1888 آنها تصمیم خود را تحدید کرده و مصمم شدند که جشن بعدی در اول [ماه] مه 1890باشد. در این اثناء، جنبش کارگران در اروپا قویتر و با تحرک تر شده بود. قویترین نمود این جنبش در کنگره کارگران انترناسیونال در 1889 رخ داد. در این کنگره، که چهارصد نماینده حضور داشتند، تصمیم گرفته شد که هشت ساعت در روز باید نخستین مطالبه باشد. پس از آن، نماینده اتحادیه‌های فرانسه، کارگر لاوین از بوردو، خواست که این مطالبه درتمام کشورها با یک توقف جهانی کار ابراز شود. نماینده کارگران آمریکا توجه را به تصمیم رفقایش برای اعتصاب در اول [ماه] مه 1890جلب کرد، و کنگره این تاریخ را برای جشن جهانی پرولتاری برگزید. در این مورد، مانند سی سال پیش در استرالیا، کارگران واقعاً فقط یک بار تظاهرات در نظر داشتند. کنگره تصمیم گرفت که کارگران همه سرزمین‌ها با همدیگر برای هشت ساعت در روز در اول [ماه] مه1890تظاهرات بکنند. هیچکس از تکرار تعطیل برای سال‌های بعد سخنی نگفت. طبیعتاً هیچکس نمی‌توانست طریق برق آسایی را پیش بینی کند که با آن ایده موفق شده و چه بسرعت از طرف طبقات کارگر پذیرفته خواهد شد. معهذا، جشن گرفتن روز اول [ماه] مه بسادگی یک بار کافی بود، تا اینکه هر کس بفهمد و حس کند که روز اول [ماه] مه باید یک نهاد سالانه و پیگیر باشد... اولین [خواست اول ماه] مه پذیرش هشت ساعت در روز مطالبه کرد. ولی حتی پس از رسیدن به این هدف، روز [اول ماه] مه از بین نخواهد رفت. تا زمانیکه مبارزه کارگر بضد بورژوازی و طبقه حاکم ادامه دارد، تا زمانیکه همه مطالبات پذیرفته نشده‌اند، روز [اول ماه] مه نموده سالانه این مطالبات خواهد بود. و وقتیکه روزهای بهتری سر زنند، وقتیکه طبقه کارگر جهان رستگاریش را بدست آورد- آنگاه هم بشریت احتمالاً روز [اول ماه] مه را به افتخار مبارزات تلخ و رنجهای بسیار گذشته جشن خواهد گرفت.
توضیحات: متن از Ausgewalte Reden und Schriften, II برلین: انتشارات دیتز، 1951 متن اصلی در فوریه1894به لهستانی در پاریس منتشرشد. ترجمه فارسی از انگلیسی «برگزیده آثار روزا لوکزامبورگ» مانتلی رویو، نـیویورک،1971، می‌باشد.Lavigne از Bordeau.
ترجمه: انتشارات سیاهکل، سازمان چریکهای فدائی خلق، فروردین 1358. بازنویس: یاشار آذری، شهریور 1382.